W dawniejszej pisowni często "Kurnik", a od 1921 r. Kórnik. Wersji pochodzenia nazwy jest kilka: od kory, od pomieszczenia dla kur (ludnośc trudniła się hodowlą drobiu), od ptactwa wodnego nazywanego kurami (myśliwski rodowód nazwy), od chaty (kurna chata).

Wg najnowszych badań przedlokacyjna osada Kórnik znajdowała się po zachodniej stronie Jeziora Kórnickiego, gdzie jeszcze w XVII w. istniała tzw. Stara Wieś. W miejscu dzisiejszego Kórnika, po wschodniej stronie jeziora, znajdowała się wieś Kędzemino i siedziba właścicieli Kórnika (pierwotnie dwór, potem zamek) oraz folwark. W XIV w.

W 1426 roku Mikołaj z Górki zawarł umowę o ukończenie (?) budowy Zamku w Kórniku. Jednocześnie – mniej więcej w latach 1425 – 1435 – lokowane zostało miasto Kórnik. W 1437 roku został erygowany Kościół w Kórniku.

Już w początku XVI w. istniała w Kórniku gmina żydowska. Żydzi przyczynili się do znacznego rozwoju miejscowości. Wybudowali drewnianą bóżnicę, a także cmentarz. Po śmierci Stanisława, ostatniego z Górków, majątek otrzymali w 1592 r. Czarnkowscy, a później Grudzińscy. W 1676 r. majątek kórnicki przeszedł na własność rodziny Działyńskich. Będąc właścicielami Kórnika, przez niemal 300 lat przyczynili się do rozkwitu miasteczka. Wielkie zasługi w rozbudowie majątku przypisuje się Teofili Szołdrskiej Potulickiej.

Pod koniec XVIII w. w w Kórniku prężnie rozwijało się rzemiosło, około jednej czwartej mieszkańców trudniło się rolnictwem. Powstawały młyny, gorzelnie i browary. Miasto otrzymało również przywileje na jarmarki. Za czasów Teofili z Działyńskich powstały przy Zamku dwie oficyny, a kórnicka kolegiata została przebudowana. Od 1826 roku właścicielem dóbr kórnickich był Tytus Działyński, założyciel biblioteki i arboretum. Przebudował on Zamek w stylu neogotyckim i zapełnił go pamiątkami narodowymi. Po śmierci Tytusa opiekę nad parkiem i biblioteką przejął jego syn Jan. Pod koniec XIX w. dobra kórnickie po śmierci Jana przejął jego siostrzeniec — Władysław Zamoyski.

Nowy właściciel zajmował się głównie przeciwdziałaniem germanizacji i obroną polskiej własności ziemskiej w Wielkim Księstwie Poznańskim, a także w Galicji (Morskie Oko). 

W czasie I wojny światowej działalność Biblioteki Kórnickiej została ograniczona, a Zamoyski zmuszony został spędzić większą część życia we Francji. Gdy wrócił do kraju, tuż przed śmiercią przekazał dobra kórnickie narodowi polskiemu.

Po wojnie zlikwidowano Fundację Zakłady Kórnickie, a placówki naukowe przejęte ta przez Polską Akademię Nauk.

źródło: Leksykon Krajoznawczy Miasta i Gminy Kórnik, Ilona Potocka